Sporządzenie karty oceny ryzyka zawodowego to jeden z podstawowych obowiązków BHP pracodawcy. W momencie zatrudnienia pracowników na konkretnym stanowisku, niezależnie od branży czy sektora działania, pracodawca powinien przedstawić wszystkie zagrożenia jakie wiążą się z pełnieniem konkretnych obowiązków. Jednak zanim gotowy dokument zostanie sporządzony, konieczne jest przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego na podstawie różnorodnych czynników.
Kto może prowadzić ocenę ryzyka zawodowego BHP?
Ryzyko zawodowe to zbiór wszystkich czynników, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia wypadku lub sytuacji zagrożenia w momencie pełnienia obowiązków służbowych. Ryzyko te wskazuje dokładnie do jakich strat może dojść w trakcie wykonywania pracy, a także jakie są sposoby na ich zapobieganie.
Z racji tego, że pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia pracownikom odpowiednich, a tym samym bezpiecznych warunków pracy, przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego jest ważne. Jednocześnie raz sporządzona karta ryzyka zawodowego BHP dla danego stanowiska pracy powinna być bieżąco aktualizowana (zwłaszcza po wystąpieniu sytuacji zagrożenia) lub po wprowadzeniu nowych substancji, materiałów i innych, które mogłyby przyczynić się do pojawienia się sytuacji niebezpiecznych dla zdrowia i życia pracownika. Odpowiednio przygotowana ocena ryzyka zawodowego BHP skutecznie eliminuje szanse na wystąpienie wypadku.
Przepisy KP nie regulują kto jest odpowiedzialny za przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego. Warto jednak pamiętać, że odpowiedzialność BHP, a tym samym za przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego zawsze będzie spoczywała na pracodawcy.
W małych firmach przedsiębiorcy, którzy dysponują odpowiednią wiedzą i narzędziami, samodzielnie mogą sporządzić ocenę ryzyka zawodowego. W przypadku większych organizacji bądź miejsc pracy o podwyższonym ryzyku zawodowym (jak górnicy, laboranci), taką ocenę może przeprowadzić wyznaczony specjalista ds. BHP bądź zewnętrzna firma posiadająca odpowiednią wiedzę.
Ocena ryzyka zawodowego BHP – jak może wyglądać?
Ocena ryzyka zawodowego powinna przebiegać według określonych standardów, a tym samym – jej zawartość odpowiadać wyznaczonym punktom. Nie ma szczegółowej rozpiski, jak ocena ryzyka powinna wyglądać wizualnie.
Do przeprowadzenia oceny ryzyka zawodowego niezbędne jest zebranie odpowiednich danych, takich jak:
- rodzaj stanowisk w konkretnym miejscu pracy,
- charakterystyki pracownika (płeć, wiek, czy zatrudnione są osoby z niepełnosprawnością),
- spis wszystkich maszyn i narzędzi, które mogą przyczynić się do pojawienia zagrożenia,
- przeprowadzenie i udokumentowanie wyników z pomiarów czynników szkodliwych,
- istniejących przepisów BHP dotyczące pracy na danych stanowiskach.
W dalszej kolejności konieczna jest identyfikacja zagrożeń. Będzie się ona różniła od poszczególnych zawodów. Dopiero po identyfikacji można przejść do szacowania ryzyka zawodowego, opartego na normie PN-N-18002 i określenia działań zmniejszających lub zupełnie eliminujących ryzyko zawodowe. W końcowym etapie sporządzania oceny ryzyka zawodowego konieczne jest udokumentowanie wyników.
Czynniki w ocenie ryzyka zawodowego dla różnych zawodów
W zależności od rodzaju uprawianego zawodu, ryzyko zawodowe będzie się różniło. Wpływ na to mają zarówno warunki zatrudnienia, jak i zakres pełnionych obowiązków w wyznaczonym miejscu pracy. Czynniki dominujące w ocenie ryzyka zawodowego to: czynniki chemiczne i pyły, fizyczne, psychiczne oraz biologiczne, a także choroby zawodowe.
Ryzyko w zawodzie zawodowego górnika
Górnictwo uznawane jest za jeden z najbardziej niebezpiecznych sektorów gospodarki. Z tego też powodu ocena ryzyka zawodowego powinna obejmować wszystkie czynniki – zwłaszcza fizyczne oraz psychiczne, a także chemiczne i pyły. Materiały wybuchowe i spora liczba pojazdów mechanicznych to ogromne zagrożenia dla zdrowia i życia górnika. Podobnie jak praca w pyle i nieustannym hałasie.
Na co narażony jest laborant?
W pracy laboranta pracodawca powinien w ocenie ryzyka zawodowego wziąć pod uwagę czynniki chemiczne i pyły oraz biologiczne, które w dużej mierze mają wpływ na jego zdrowie. Identyfikacja substancji chemicznych i mieszanin musi być nieustannie aktualizowany i przedstawiany pracownikom. Podobnie jak czynniki biologiczne, z którymi laborant może mieć do czynienia.
Pracownik administracyjno-biurowy a ryzyko zawodowe
Pomimo tego, że pracownicy administracyjno-biurowi nie są narażeni na czynniki chemiczne, biologiczne czy materiały łatwopalne podczas wykonywania swoich obowiązków, ich stanowiska również powinny posiadać sporządzoną ocenę ryzyka zawodowego. Pracownicy biurowi narażeni są m.in. bóle spowodowane długotrwałą pracą siedzącą przed monitorem komputera oraz na problemy zdrowotne z powodu przebywania w słabo wentylowanych pomieszczeniach.
Mowa tutaj o czynnikach ergonomicznych, psychospołecznych i związanych z organizacją pracy.